Blue Gate Antwerp mag tot de meest innovatieve en duurzame bedrijfsterreinprojecten in Europa worden gerekend. Ook op het vlak van logistiek. Toppers als Amazon en DHL waren er als de kippen bij om er zich te vestigen. Het duurde lang voor de eerste concrete resultaten te zien waren, maar vandaag is de site in volle uitbouw. Staat Blue Gate Antwerp nu model voor logistiek en industrieel vastgoed in Vlaanderen?
In tijden dat de vergunningschaos in Vlaanderen groter is dan ooit – don’t mention het stikstofdecreet en het Ineos-arrest – is Blue Gate Antwerp een interessante case study voor een panelgesprek tussen stakeholders op Logistics & Industrial Build (LIB) op woensdag 18 oktober 2023 in Antwerpen. Omdat elk dossier zijn eigen geschiedenis heeft, Blue Gate Antwerp niet meteen het meest eenvoudige en best gekende verhaal is , wijden we graag als intro en appetizer deze blog aan het traject van Blue Gate Antwerp.
De erfenis van het verleden
Petroleum Zuid, gelegen achter het nieuwe Antwerps gerechtsgebouw, ontstond op het einde van de 19de eeuw op initiatief van Amerikaanse investeerders en de Stad Antwerpen. Het vormde tot voor de Tweede Wereldoorlog het hart van de Antwerpse petroleumindustrie. Door de talrijke bombardementen tijdens de oorlog werd die site op de Rechteroever van de Schelde, vrijwel volledig vernietigd. Nadien werd ze in het noorden van de haven heropgebouwd. Het resultaat? Antwerpen bleef decennialang zitten met een van de zwaarst vervuilde sites van het land, op nauwelijks twee kilometer van het centrum van de stad.
In 2006 kwam er eindelijk een intentieverklaring voor de herontwikkeling van deze stadskanker. De eerste jaren kwam het project maar moeizaam op gang. Er was lang discussie en onzekerheid over de nieuwe bestemming van de site. Er was eerst een plan om er een park aan te leggen. Meer dan eens werd ook de piste gelanceerd om er een nieuw voetbalstadion voor de Antwerpse voetbalclubs te bouwen.
Pas in 2011 werd een deel van Petroleum-Zuid (113 ha) officieel omgedoopt in Blue Gate Antwerp (63 ha). Later kan het met nog eens 40 ha worden uitgebreid. De naam Blue Gate Antwerp werd, volgens een persbericht van toen, door de stad Antwerpen gekozen ‘omdat het terrein een poort moet vormen naar zowel de stad als de Schelde, met de focus op een zogenaamde ‘blue economy’. Die term staat synoniem voor een ecologische toekomst’.
Publiek-privaat
De initiatiefnemers (de Stad Antwerpen, Waterwegen en Zeekanaal en PMV) kozen voor een publiek-privaat partnerschap. Blue Gate Antwerp is vandaag een samenwerking van DEME, AG Vespa, PMV, De Vlaamse Waterweg en Bopro.
Het private consortium Blue O’pen rond DEME en Bopro is in 2016 als private partner aan boord gekomen en verwierf een participatie van 51 procent. De publieke partners brachten vooral de gronden in. Het multidisciplinaire team van PMV speelde een belangrijke rol bij het tot stand komen van de structuur en de organisatie van het partnerschap.
Het private consortium heeft als drie hoofdcontractanten twee vennootschappen uit de DEME-groep (die instaat voor de bodemsanering en infrastructuurwerken en Bopro (die instaat voor het vermarkten en de herontwikkeling van de site).Van Moer Stevedoring en Montea nemen het logistieke luik voor hun rekening. Ook Quares (parkmanagement), VITO en UAntwerpen (voor R&D-sturing en ondersteuning) en de Studiegroep Omgeving voor ruimtelijke planning en vergunningen, maken deel uit van dat consortium.
Eerste resultaten
Pas tien jaar na de intentieverklaring werd de ommekeer echt merkbaar voor de buitenstaander . Eind 2015 werd de watergebonden clusterkade, waarbij de bestaande kaaimuur werd omgevormd tot een laad- en loskade ingehuldigd. Met 220.000 ton te laden en lossen goederen haalt ze ongeveer 9.000 vrachtwagens van de weg.
De zware sanering (op sommige plaatsen was de grond tot 2,5 meter diep vervuild door) door DEC , de milieudochter van DEME, gestart in 2016, is nu volledig rond. Inclusief de inrichtingskosten op de site is er inmiddels sprake van een prijskaartje van 40 miljoen euro.
Vandaag zijn er reeds meerdere bedrijven op Blue Gate gevestigd of hebben ze zich er toe geëngageerd. Bijna 50% van de 35 hectare verkoopbare grond – de rest is infrastructuur en groen – is verkocht. Voor de beschikbare ruimte is er ruime interesse, benadrukt Peter Garre, CEO van Bopro.
Troeven
Blue Gate Antwerp wordt vandaag gepromoot als dé niet te missen groeikans voor bedrijven die vandaag al duurzaam denken en morgen volledig circulair willen werken Het is geen project waarin een bedrijf zich enkel engageert ‘voor het goed maatschappelijk doel’. De nadruk ligt evenzeer op de eco-effectiviteit: een bedrijf dat er zich vestigt wil efficiëntiewinst per se dankzij zijn ecologische inspanningen.
Blue Gate Antwerp baseert zijn duurzaamheidsvisie op de 5 P’s uit de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties: People, Planet, Prosperity, Peace en Partnership. Het kiest daarom voor CO2-neutrale elektriciteit en warmte. Aan de kavels zijn inrichtingsprincipes en beeldkwaliteitsvereisten verbonden. Productiebedrijven in de kern bebouwen maximaal hun terrein, terwijl de bovengrens voor kenniscentra in de rand op 50 procent ligt omwille van de doorwaadbaarheid en waterhuishouding. In ruil mogen ze tot 9 bouwlagen realiseren. Het vereiste ‘Excellent’ certificaat van de BREEAM-standaard garandeert de hoge duurzaamheid van uw gebouw.
Ook werknemers kunnen mee de modal shift maken. De Hobokense Polder is nu verbonden met de stad via een fietsostrade. De 100 meter lange brug voor fietsers en auto’s overspant een 14 hectare lange groene corridor die Blue Gate Antwerp in twee splitst.
Slimme logistiek en distributie
Blue Gate omvat vandaag een belangrijke component ‘slimme logistiek en distributie’Montea kocht er 6 ha, met de bedoeling om er 30.000 m² logistieke magazijnen te ontwikkelen. Twee derden daarvan is vandaag reeds gerealiseerd. DHL en Amazon lieten de kans die Blue Gate Antwerp hen bood niet aan zich voorbijgaan.
Het bedrijventerrein biedt heel wat troeven voor logistieke spelers. Blue Gate Antwerp ligt in het hart van Europa aan de Schelde en vlak bij het centrum van Antwerpen, ideaal om de logistiek van een bedrijf rond de metropool slim te organiseren. Via binnenvaart of via het stadsdistributienetwerk, kan een bedrijf de stad gemakkelijk bereiken. Het biedt als geen ander mogelijkheden om reststromen te verwerken en efficiënt samen te werken met Antwerpen rond circulariteit.
‘Blue Gate Antwerp zal de nieuwe norm worden op vlak van efficiënt gebruik van de alsmaar schaarser wordende ruimte. Innovatieve logistieke gebouwen, een minimale impact op het milieu en maximalisatie van maatschappelijke waarden zoals aangename werkplekken, slimme distributie en gebruik en hergebruik van zorgzaam materiaal zullen centraal staan,’ blijft Jo De Wolf, de CEO van Montea. Herhalen.
DHL
DHL Express nam vorig jaar zijn nieuwe CityHub op Blue Gate Antwerp in gebruik, welke ze huren van Montea. Het maakt het mogelijk aan stadsdistributie te doen met elektrische voertuigen en cargofietsen. Het is de uitvalsbasis naar de metropool Antwerpen, de Haven en ruimere omgeving. Het is de grootste (van de negen) vestiging van DHL Express in België. DHL is zelf een onderdeel van Deutsche Post.
De pakjes worden ‘s morgens aangevoerd vanuit de DHL-hub in Zaventem. Het Antwerpse centrum wordt al voor 100 procent met CO2-neutraal pakjes beleverd. Tegen 2030 moeten alle van de 50.000 pakjes die per week via dit distributiecentrum worden geleverd in de stad en de Antwerpse regio op een CO²- neutrale manier. Het aantal jobs gaat naar 125.
Amazon
Amazon die eveneens huurder zijn van Montea, opende in 2022 op Blue Gate zijn eerste sorteercentrum voor Belgische pakjes. Een groot deel van de pakjes bestemd voor de regio Antwerpen- Gent wordt vanuit deze locatie bediend. De pakjes worden er aangevoerd met vrachtwagens uit de XXL-magazijnen in Noord-Frankrijk en West-Duitsland. In het nieuwe verdeelcentrum worden ze gesorteerd per gemeente. Door een koerierbedrijf worden de pakjes geleverd bij de klant. Het nieuw sorteercentrum zelf zal uiteindelijk werk bieden aan 50 mensen. Op maximum capaciteit zal het sorteercentrum werk bieden aan 200 chauffeurs in dienst van het koerierbedrijf.
Van Moer Logistics
De Antwerpse logistieker Van Moer heeft samen met Van Wellen een centrum annex magazijn gebouwd voor BMB Bouwmaterialen voor de centralisatie van bouwproducten die bestemd zijn voor grote bouwprojecten in Antwerpen.
Op deze terreinen van Van Moer komt er in de toekomst een ‘consolidatiecentrum’ dat de stromen van bouwmaterialen van en naar de stad beter moeten organiseren. Die transporten zouden zo veel mogelijk met binnenschepen verlopen.
Niet alleen logistiek
Blue Gate biedt meer dan alleen een site voor logistiek en stedelijke distributie. Het huisvest ook BlueChem, een incubator voor duurzame chemie die baanbrekende innovaties wil helpen doorgroeien tot succesvolle business. Dit jaar, drie jaar na zijn opening, heeft BlueChem, zijn maximale capaciteit bereikt. Dat is twee jaar vroeger dan voorzien. Er zijn nu 13 start-ups in de chemie gevestigd.
Voor de Universiteit Antwerpen is het de locatie om het ecosysteem rond Duurzame Chemie uit te werken en met het BlueApp project de brug te vormen tussen de industrie en de universiteit.
Koken kost geld
De totale ontwikkelingskosten van het PPS-projectgebied werden volgens PMV bij de start van Blue Gate geraamd op 58 miljoen euro (waarvan 22 miljoen euro saneringskosten). Door een gefaseerde ontwikkeling waarbij de inkomsten uit vermarkting maximaal worden afgestemd op de kosten, worden, werd een haalbare business case gebouwd.
Het Agentschap Innoveren & Ondernemen betaalt 85 procent van de infrastructuurkosten en subsidieert de herlocatie van de logistieke zone..
Inmiddels zijn reeds meerdere projecten in verregaande studie fase en zullen binnenkort gerealiseerd worden.
Ook hebben Bopro, The Nest en de Vlaamse investeringsmaatschappij PMV een vennootschap opgericht voor de bouw van een gestapeld stadsondersteunend bedrijfsverzamelgebouw van 80.000 m² op het bedrijventerrein Blue Gate Antwerp dat nu bouwklaar is voor nieuwe circulaire en innovatieve bedrijven. Het project, een investering van 100 miljoen euro, geeft nieuwe innovatieve ondernemingen ruimte om te ondernemen en te onderzoeken, en stimuleert bovendien de connectie tussen die bedrijven zodat nieuwe initiatieven ontstaan. Het gebouw wordt een toonbeeld van duurzaamheid waarbij gefocust zal worden op CO2 neutraliteit en circulariteit en het hoogste label ‘Breeam Outstanding’ geambieerd zal worden.
De publieke partners brachten de grond in de PPS voor een symbolische euro, maar moest wel de kosten voor de sanering en de nieuwe wegen- en leidingeninfrastructuur op de site voor zijn rekening nemen. Met Atab, het huidige IKO, werd een grondruil geregeld.
De toekomst
Met Blue Gate Antwerp wordt een nieuw hoofdstuk geschreven in de industriële en ecologische geschiedenis van Vlaanderen. Maar hoe loopt de realisatie van Blue Gate Antwerp intussen? Wat zijn de ervaringen van overheid en bedrijven met Blue Gate Antwerp voor de sector van het logistiek en industrieel vastgoed in Vlaanderen? Is het meer dan een ‘uitzonderlijk’ pilootproject voor Antwerpen, heel Vlaanderen en ver daarbuiten? Is het de nieuwe norm op het vlak van efficiënt gebruik van de schaarsere ruimte en circulariteit? Wat verwachten de bedrijven van de overheid? Wat verwacht de overheid van de bedrijven? Kan het allemaal sneller en goedkoper? Wat zijn de does en don’ts voor overheid, ontwikkelaars, investeerders en huurders? Het zijn alvast heel wat vragen die we de stakeholders in Blue Gate Antwerp graag willen voorleggen.
